Witaj w Pompejach – prawdziwie antycznym mieście!

Miasto, które na wiele lat dosłownie zniknęło, pogrzebane pod popiołami, teraz żyje, fascynuje i zachwyca: jednocześnie niezwykle smutne i imponująco piękne. Pompeje to jedno z najważniejszych i najbardziej znanych parków archeologicznych. Tragicznie niesamowite. Miejsce, które zostało zniszczone przez wybuch wulkanu Wezuwiusz w 79 roku n.e., jest teraz odkrywane przez turystów z całego świata.

Fenomen Pompejów – dlaczego warto je odwiedzić?

Czy Ty też, ucząc się o Pompejach w szkole miałeś przed oczami wielki jęzor lawy zalewającej domy i ulice? Wyrzuć to szybciutko z głowy! Podczas erupcji wulkanu na miasteczko opadały popioły, które stopniowo je zasypywały. W efekcie czas tam się zatrzymał – ta kilkumetrowa „pierzynka” z pyłów wulkanicznych zapobiegła niszczeniu miasta. Oczywiście, niektóre budynki się pod nią zapadły – bardzo rzadko znajdziesz wyższe piętra, jednak wnętrza zostały zachowane w stanie niemal nienaruszonym.

Cofniesz się w czasie: wchodząc do różnych domów i willi miałam wrażenie, jakbym przeniosła się do I w., bo właściciel zaprosił mnie na dzban wina, żeby pochwalić się swoimi nowymi freskami, mozaikami czy fontanną. W wielu miejscach budynki są świetnie zachowane – niemal w każdym z nich pytałam się pracowników, czy to naprawdę jest oryginał, nie mogąc uwierzyć, że mogło to przetrwać 2000 lat, większą część czasów przysypane popiołami.

Poznasz codzienne życie mieszkańców antycznego miasta: pewnie niewiele razy w swoim życiu powiedziałeś do siebie „dobra, idę teraz do domu Wettiusza i do świątyni Jowisza, potem skoczę do łaźni, po drodze zahaczę o antycznego „maca”, a wieczorem sprawdzę, co się dzieje w amfiteatrze”. Tak, ja też nie. To, co Cię czeka w Pompejach, to wiele miejsc (prywatnych i publicznych), które możesz zobaczyć na żywo: dowiedzieć się, jak wyglądały, czemu służyły i poznać ich historię.

Kontemplacja i podróż duchowa: oglądając gipsowe odlewy ludzi pogrzebanych pod popiołami i słuchając ich historii, nie raz zastanowiłam się nad własnym życiem i przemijaniem. Przechadzając się kamiennymi uliczkami w cieniu Wezuwiusza można poczuć przerażającą i nieokiełznaną potęgę natury. Patrząc na północ mimowolnie się zastanawiasz, czy ktoś stojąc w tym samym miejscu 2000 lat temu wiedział, co go czeka.

Mówi się, że Pompeje przetrwały dzięki temu, że zostały pogrzebane pod popiołami. Przechadzając się kamiennymi uliczkami faktycznie miałam wrażenie, że przeniosłam się dwa tysiąclecia wstecz. A to dlatego, że Pompeje to nie tylko kilka porozrzucanych kamieni – to całe budynki, w których ktoś mieszkał, wybierał mozaiki i malował freski. To historie ludzi – tych, którzy od 2000 lat nie żyją, tych, po których zostały gipsowe odlewy.

Podczas zwiedzania Pompejów doświadczyłem fascynującej podróży w głąb historii i kultury starożytnego Rzymu. Przechadzając się ulicami tego starożytnego miasta, które zostało zachowane w niespotykanym stanie, miałem okazję podziwiać fascynującą architekturę, bogate w detale domy mieszkalne, a także imponujące budynki publiczne, takie jak forum czy teatr. Odkrywanie przepięknych mozaik i fresków, które ozdabiały wnętrza domów, tworzyło niepowtarzalną atmosferę życia tamtejszych mieszkańców. Dodatkowo, stojąc w cieniu Wezuwiusza, miałem okazję podziwiać spektakularne widoki na okolicę, które dodatkowo wzmocniły moje doświadczenie podróży w czasie i przestrzeni. Pompeje to nie tylko miejsce niezwykłej historii, ale także inspirujące doświadczenie dla miłośników kultury i przygód. Zwiedzanie Pompejów jest niezapomnianym podróżniczym przeżyciem, które warto wpisać na listę swoich podróży życia.

Jak zaplanować zwiedzanie? 

Jeśli planujesz zwiedzić Pompeje, przyda Ci się plan, aby zobaczyć najciekawsze miejsca. Park Archeologiczny ma wielkość 44 ha. i tak na prawdę na każdym kroku jest coś interesującego: tu oglądasz wystawę, tam spacerujesz po antycznej willi, a tu przyglądasz się freskom. Do wielu budynków można wejść i nie wiedząc, co się w nich znajduje, łatwo można przeoczyć perełki. Zebrałam tu dla Ciebie wszystkie wskazówki, które mogą Ci pomóc w zaplanowaniu wizyty.

Dojazd z Neapolu

Pociąg: Z Neapolu najłatwiej dojechać pociągiem. Przejdź na stację Piazza Garibaldi (Stazione Centrale) i niezależnie od tego, którym wejściem wejdziesz, kieruj się po znakach na „circumvesuviana”, aż do końca. Wtedy, stojąc przodem do wejścia, po prawej stronie masz automaty biletowe i kasy, w których możesz kupić bilety (3,3 EUR w jedną stronę), a po lewej stronie bramki, w których musisz skasować bilet oraz zejście do pociągów. Na tablicach informacyjnych pokazane jest, z którego peronu (wł. binario) odjeżdża Twój pociąg. Ciebie będą interesować te jadące w stronę Sorrento (wysiadasz na stacji Pompeii Scavi Villa Misteri), która jest przy głównym wejściu do Parku Archeologicznego. Ewentualnie (jednak polecam Ci pierwszą opcję!) te jadące do Poggiomarino, jednak wtedy będziesz musiał kawałeczek podejść.

Autobus: Inną opcją jest dojazd autobusem linii 5000, który wyjeżdża aż z Portu, zatrzymując się również niedaleko Piazza Garibaldi, a w Pompejach wysiadasz niedaleko głównego wejścia. Bilet również kosztuje 3,3 EUR.

Samochód: Z Neapolu dojedziesz autostradą A3, a po ok. 20 km musisz wybrać zjazd na Pompei Ovest, po czym trasą SS18 kieruj się w stronę Via Villa Dei Misteri, gdzie znajduje się wejście. Na terenie Parku Archeologicznego jest parking za 10 EUR. Znajdziesz też sporo innych miejsc w okolicach, jednak ceny są bardzo różne: 2-4 EUR/godzina, 10-20 EUR za dobę.

Bilety i godziny otwarcia

Park Archeologiczny w Pompejach czynny jest:

• w sezonie letnim (1.04-31.10) w godzinach od 9:00 do 19:00 z ostatnim wejściem o 17:30
• poza sezonem zamknięcie jest już o 17:00, a najpóźniej możesz wejść o 15:30.

Jeśli masz taką możliwość, polecam Ci wybrać się poza sezonem i najlepiej omijaj weekendy. Ja zwiedzałam Pompeje we wtorek w lutym i nawet wtedy było całkiem sporo zwiedzających – możesz sobie wyobrazić, co dzieje się w wakacje! Zacznij zwiedzanie rano: będzie mniejszy tłok i zdążysz wejść do wszystkich miejsc przed zamknięciem.

Poza częścią główną (która sama w sobie jest ogromna!) możesz również przejść do kilku innych miejsc, takich jak: Willa z Misteriami, Willa Diomedesa, Willa Regina w Boscoreale wraz z Antiquarium, Oplontis, Willa Arianna, Willa San Marco, Muzeum Libero D’Orsi czy Boscoreale. Wszystkie te obiekty są czynne w godzinach otwarcia Parku, jednak niektóre z nich znajdują się nawet kilka kilometrów dalej.

Kupując bilet zastanów się, co chcesz zobaczyć i ile czasu poświęcić. Spokojnie cały dzień możesz spędzić, chodząc po głównej części Parku!

Najtańszą opcją jest bilet Pompeii Express za 18 EUR. Pozwala na jednodniowy wstęp do głównej części parku (pokrywa się z trasą, którą Ci proponuję w tym artykule. Jest to rozsądna opcja, jeśli masz do dyspozycji tylko jeden dzień i planujesz nacieszyć się chodzeniem po antycznym miasteczku.

Chcąc dodatkowo zajrzeć do willi znajdujących się na przedmieściach, może zainteresować Cię Pompeii+ za 22 EUR. Ja jeszcze tą trasą nie szłam, ale uważam, że w tym przypadku możesz się liczyć z pełnymi 10 godzinami zwiedzania lub będziesz musiał omiąć niektóre z proponowanych przeze mnie atrakcji. Proponowałabym Ci zacząć właśnie od Boscoreale/Willi z Misteriami (tych dodatkowych punktów), bo bardzo łatwo jest stracić poczucie czasu chodząc po antycznych domkach.

Natomiast jeśli jesteś super zainteresowany tematem i chcesz zobaczyć jeszcze więcej, możesz sobie wykupić bilet 3-dniowy za 26EUR, w cenę którego masz wliczone dodatkowo miejsca w miasteczkach Oplontis i Stabie. Są one trochę oddalone od głównej części Parku, ale masz tutaj także busa.

Alternatywą jest wykupienie Naples Pass (obejmujący region) – obejmuje on wszystkie wymienione atrakcje oraz dodatkowo wstępy do Muzeum Archeologicznego, czy Herkulanum.

Przed wyjazdem koniecznie zerknij na stronę Parku Archeologicznego: znajdziesz tam informacje o godzinach otwarcia, biletach i aktualnych wydarzeniach.

Jak się przygotować?

Przede wszystkim nastaw się na dużo chodzenia – spędzisz sporo czasu wędrując kamiennymi uliczkami, wchodząc domów, ogrodów i budynków, w których spotykali się antyczni mieszkańcy. Z tego powodu przygotuj sobie wygodne buty (najlepiej trampki/adidasy – przez cały dzień będziesz chodzić po kamieniach, żwirku i piasku).

Jeśli masz taką możliwość, zaplanuj na Pompeje większą część dnia. Niektórzy próbują łączyć wycieczkę do Pompejów z Wezuwiuszem – jeśli nie masz innej opcji, wiadomo, da się zrobić, ale możesz żałować, że nie spędziłeś tu więcej czasu. Ja po 7 godzinach chodzenia po Pompejach czułam niedosyt. Tym bardziej, że wejście do niektórych atrakcji jest możliwe np. tylko do 15:30.

Nie tylko Pompeje – zobacz inne miejsca związane z Wezuwiuszem, które musisz odwiedzić!

Plan zwiedzania i mapa Pompejów

Zaufaj mi, Pompeje będą o wiele większe, niż Ci się wydawało. Zobaczysz to przy wejściu, gdy w punkcie informacji dostaniesz ogromną darmową mapkę z zaznaczonymi atrakcjami. Ich ilość może przytłoczyć – może być Ci ciężko zdecydować, co zobaczyć w pierwszej kolejności i którą trasą iść, aby nie ominąć najciekawszych miejsc (#FOMO vibe). Podczas tego zwiedzania skupiłam się na głównej części Pompejów.

Przygotowałam dla Ciebie mapkę z trasą, którą wybrałam. Zaznaczyłam też na niej miejsca, do których polecam Ci zajrzeć. Znajdziesz tam ich również krótki opis. Zwiedzanie Pompejów zacznij od dodania jej sobie do google maps (kliknij na symbol „pełnego ekranu”) albo naniesienia punktów na mapkę z informacji turystycznej. Możesz dodatkowo skorzystać z aplikacji MyPompeii (android, macOS) – jest całkiem fajna, można posłuchać za darmo audioprzewodnika (wersja dla dorosłych i dla dzieci) w języku angielskim i dowiedzieć się, jakie obiekty są obok Ciebie; minusem jest to, że gdy przełączysz okienko np. na aparat, aplikacja się wyłącza.

Poniżej znajdziesz kilka najciekawszych moim zdaniem obiektów – wybierz się do nich koniecznie (numerki w nawiasie pomogą Ci znaleźć te miejsca na mapie)!

Forum Pompejańskie – Foro dni Pompei (37)

Jest to ogromny plac, z którego możesz podziwiać dziś ruiny budowli rzymskich i pomniki, patrząc na majaczący w tle wulkan. Podobnie jak w innych miastach rzymskich, forum było najważniejszym placem Pompejów – sercem miasta, wokół którego toczyło się życie. Mieszkańcy mogli tu się spotkać, porozmawiać, uczestniczyć w życiu politycznym oraz wydarzeniach kulturalnych. To tutaj znajdował się targ, na którym Pompejanie mogli kupić jedzenie i bardziej luksusowe produkty, również od kupców z innych regionów. W pobliżu znajdowały się budynki użyteczności publicznej, Bazylika (4), w której odbywały się rozprawy sądowe oraz miejsca kultu, jak np. Świątynia Apollina (36), w której Pompejczycy gromadzili się, aby oddać cześć bogu słońca podczas ceremonii religijnych czy ofiar.

Teatr Wielki – Teatro Grande (8)

Bardzo dobrze zachowany teatr zbudowany na wzgórzu. Szacuje się, że mógł pomieścić nawet 20 tys. widzów, którzy przychodzili oglądać wystawiane sztuki. Wejdź na samą górę, żeby podziwiać go w całości – gdy się odwrócisz, będziesz mieć też piękny widok na Wezuwiusza. Obok mieści się Teatro Piccolo (Teatr Mały), gdzie odbywały się recytacje poezji i występy muzyczne. Mógł on pomieścić około tysiąca widzów.

Domy i wille

Casa Dei Ceii (9): dom, w którym znajdziesz wiele fresków, między innymi świetnie zachowany przedstawiający dzikie zwierzęta.

Casa del Menandro (10): willa, należąca do bogatej rodziny z pięknym ogrodem i freskami. Nazwana tak ze względu na znaleziony w niej wizerunek greckiego dramaturga. Być może należała do krewnej żony Nerona.

Casa della Nave Europa (11): dom, w którym znaleziono graffiti przedstawiające statek handlowy Europa. Za budynkiem znajduje się winnica.

Casa dell’Efebo (24): tutaj koniecznie zerknij na posadzkę z kolorowego marmuru i szkła. Znajdziesz tu też freski przedstawiające Marsa oraz Wenus i Erosa. W ogrodzie natomiast jest piękna fontanna.

Casa della Venere in conchiglia (19): dom, w którym znajduje się słynny, piękny i świetnie zachowany fresk, przedstawiający Wenus w muszli. Aby do niego trafić, przejdź przez piękny ogród.

Casa di Ottavio Quartione (20): wejdziesz tam przez gipsowy odlew drzwi. Znajdziesz freski np. przedstawiające wojnę trojańską oraz prześliczny ogród z fontannami.

Casa del Frutteto (22): dom z pięknymi, rewelacyjnie zachowanymi freskami, głównie z motywem roślinnym. Znajduje się tu również tawerna.

Casa del Larario di Achilles (26): freski na ścianach, mozaiki na podłodze, piękne, zdobione sufity

Casa dell’Orso Ferito (30): dom wziął nazwę od wizerunku rannego niedźwiedzi. Królują tutaj mozaiki, którymi wyłożona jest podłoga oraz fontanna z wizerunkiem Wenus i Neptuna otoczona freskami.

Casa del Fauno (34): największy dom w Pompejach, w którym znaleziono słynną figurkę z brązu, przedstawiającą tańczącego fauna. W dalszej części można zobaczyć mozaikę przedstawiającą bitwę pomiędzy Aleksandrem Wielkim a perskim królem Dariusem.

Ogród Uciekinierów – Orto dei Fuggiaschi (12)

Położona nieco na uboczu winnica, w której znaleziono ciała 13 mieszkańców Pompejów. Z tyłu znajduje się gablota, w której zachowano gipsowe odlewy ofiar Wezuwiusza. Mówi się, że było to trzy rodziny, które próbowały uciec w stronę Porta Nocera (13) już w momencie, gdy na Pompeje opadał popiół.

Palestra Grande (15/17)

Palestra Grande jest kolejną bardzo ważną częścią życia mieszkańców Pompejów. To właśnie tu młodzi mężczyźni ćwiczyli: zarówno fizycznie, jak i intelektualnie. Uprawiano tu różne rodzaje sportów (przykładowo na środku znajdował się duży basen), ale miały też miejsce np. dyskusje filozoficzne. Jest to wielki (140 x 140 m.) plac, otoczony murem z portykami. Znaleziono tu wiele szczątków ludzkich, co może sugerować, że 79 r. Pompejanie szukali schronienia w murach Palestry.

Gdy będziesz zwiedzać Palestrę pamiętaj, że są tutaj dwa wejścia: pierwsze (oznaczone numerem 15) prowadzi na niewielką wystawę, na której możesz pooglądać kilka świetnie zachowanych fresków oraz znalezionych przedmiotów. Z tej strony widok na dziedziniec palestry jest zasłonięty (a przynajmniej tak było podczas mojej wizyty. Drugie wejście prowadzi na wystawę pokazującą życie codzienne mieszkańców Pompejów. Dowiesz się, czym się zajmowali, jak wyglądały ich domy, co jedli, w co wierzyli i jakie mieli zwyczaje. Najciekawszym „eksponatem” był dla mnie… chleb! Tak, możesz zobaczyć, jak wygląda pieczywo, które zostało przysyłane popiołami wulkanicznymi na kilkanaście wieków. Na tej wystawie znajdują się również odlewy gipsowe ofiar Wezuwiusza.

Amfiteatr – Amfiteatro di Pompei (16)

Czy wiesz, gdzie jest najstarszy zachowany amfiteatr rzymski? Tak, chodzi o Pompeje! Walki gladiatorów, polowania na dzikie zwierzęta, wydarzenia sportowe i kulturalne… Ludzie z różnych klas społecznych przychodzili tutaj, aby się rozerwać i oglądać widowiska. Tutejszy amfiteatr mógł pomieścić nawet 20 tys. widzów, zarówno lokalnych, jak i tych z okolicznych miasteczek.

Jak możesz się domyślać, takie wydarzenia budziły sporo emocji: w 59 r. zorganizowano igrzyska gladiatorskich (trochę polityczna zagrywka, która miała pomóc podczas wyborów na konsula). Pompejczycy i goście z pobliskiej Nucery zaczęli sobie nawzajem ubliżać, co doprowadziło do zamieszek. Nie pomagały również napięcia między różnymi klasami mieszkańców oraz zbliżające się wybory. Oczywiście, dokładnych przyczyn ciężko dociec. W pewnym momencie walka przeniosła się na „trybuny” – podczas krwawych starć zginęło wiele osób. Skończyło się to dziesięcioletnim zakazem organizowania igrzysk.

Amfiteatr jest naprawdę świetnie zachowany: możesz pospacerować po arenie, na której dwa tysiące lat temu toczyły się krwawe pojedynki, przyglądając się górującym nad Tobą dwóm rzędom siedzeń. Ciekawostka: to właśnie w Pompejach walczył słynny gladiator Publius Ostorius, który wygrał aż 51 walk!

Niedaleko wejścia znajdziesz też wystawę fotograficzną, pokazującą koncert Pink Floydów w Pompejach z 1971 r. W tle słychać nagrania z tego wydarzenia. Ich muzyka w tym miejscu jest nie do opisania – po prostu tam zajrzyj.

Fullonica di Stephanus (26)

Jest to antyczna pralnia, która najprawdopodobniej należała do Pompejczyka imieniem Stephanus! Krążą historie, według których przy wejściu do pralni być może znaleziono szkielet samego właściciela/zarządcy w otoczeniu monet, który prawdopodobnie planował ucieczkę przed katastrofą.

Zobaczysz tutaj pomieszczenia, w których prano, czyszczono i farbowano tkaniny. Na środku znajduje się duży basen. Mydło było w tamtych czasach towarem luksusowym, więc pracownicy pralni (czy też raczej niewolnicy) często musieli deptać ubrania w mieszaninie ludzkiego i zwierzęcego moczu (ze względu na amoniak pomagał usuwać bród). Następnie tkaniny były płukane w czystej wodzie i wystawione na taras do suszenia.

Panificio di Popidius Priscus (32)

Ruiny antycznej piekarni. Mieszkańcy miasta mogli kupować chleb pszenny i jęczmienny oraz inne rodzaje pieczywa, takie jak bułki, rogaliki i ciastka. Proces wypieku chleba w starożytności był dość skomplikowany i wymagał umiejętności oraz specjalistycznego sprzętu. Piekarnie były ważnym miejscem wymiany informacji i spotkań towarzyskich. Dziś możesz tu zobaczyć tu kamienie młyńskie i piece do wypieku chleba.

Antyczny fast-food

Po drodze będziesz mijać wiele budynków, w których zauważysz ladę z wbudowanymi dzbanami.

Punkt widokowy na Pompeje (27)

Według mnie najpiękniejszy widok na Pompeje. Przejdź się tam, żeby zobaczyć, jak duże jest to miasto, bo naprawdę zmienia perspektywę. Żeby się tu dostać, musisz wejść po schodkach na górę. Z tego, co pamiętam, były nawet znaki, żeby się tam dostać. Przy okazji znajdziesz tam toalety.

Dom publiczny – Lupanare di Pompei (29)

Czyli innymi słowy antyczny burdel. Pompeje były miastem rozpusty, co ciekawie jest przedstawione w Gabineto Segreto w Muzeum Archeologicznym w Neapolu. Gdy wejdziesz do środka, możesz zobaczyć pomieszczenia z kamiennymi łóżkami, freski przedstawiające sceny erotyczne i… recenzje klientów. Ze względu na niewielki rozmiar budynku często są tu kolejki (czeka się nawet 45 min), ponieważ do środka może wejść maksymalnie 10 osób.

Termy Stabiańskie – Terme Stabiane (28)

Ogromny kompleks, w którym mieszkańcy mogli się wykąpać, zrelaksować i korzystać z zabiegów zdrowotnych. Wizyta w termach była ważnym elementem życia codziennego i odbywała się według konkretnej kolejności. Na początku ogrzewano ciała w ciepłej wodzie (w tepidarium). Następnie przechodzono do caldarium, gdzie woda miała już wyższą temperaturę. Miało to na celu odprężenie i oczyszczenie. Pompejczycy mogli wtedy również korzystać z sauny. Ostatnim etapem było przejście do frigidarium z zimną wodą, aby schłodzić organizm. Po kąpieli mogli oni korzystać jeszcze z innych pomieszczeń aby ćwiczyć, odpocząć lub spędzić czas z przyjaciółmi.

Zwiedzanie zaczniesz od dziedzica, z którego w lewo możesz się udać w stronę basenu (obecnie tam wystawiony jest odlew gipsowy kobiety), a po prawo przy kolumnadach znajduje się główne wejście. Do obu tych miejsc zdażają się kolejki, ale na szczęście nie stałam w nich długo.

Zwiedzanie Pompejów: najczęściej zadawane pytania